हिंदू धर्मामध्ये अनेक महत्त्वाचे व्रत आणि सण मोठ्या उत्साहाने साजरे केले जातात, त्यामध्ये होळी या सणाला विशेष स्थान आहे. होळीच्या उत्सवाची सुरुवात होलिका दहन ने होते. धार्मिक मान्यतानुसार, हा सण सत्य आणि धर्माच्या विजयाचे प्रतीक आहे. पुराणांमध्ये नारायण भक्त प्रह्लाद यांच्या जीवनावर आधारित होलिका दहन कथा वर्णन केली गेली आहे, ज्यात अत्याचारी राजा हिरण्यकशिपू ने आपल्या पुत्राचा वध करण्यासाठी कट रचला होता. मात्र, भगवान नारायणाच्या कृपेने प्रह्लाद बचावला आणि होलिका अग्नीत भस्म झाली.

होलिका दहन कधी आणि कसे साजरे केले जाते? ( About Holika Dahan Story in Marathi )

हिंदू पंचांगानुसार, फाल्गुन महिन्याच्या पूर्णिमा तिथीला प्रदोष काळात होलिका दहन करण्यात येते. गाव किंवा मोहल्ल्यात मोकळ्या मैदानात हे आयोजन होते. गोबर आणि लाकडांपासून होलिका आणि भक्त प्रह्लादाच्या प्रतिकृती तयार केल्या जातात. या वेळी गोबराच्या ढाली, मौली, फुलं, गुलाल, आणि गोबराच्या खेळण्यांपासून चार माळा तयार केल्या जातात, ज्या पितर, हनुमानजी, शीतला माता आणि घरासाठी अर्पण केल्या जातात.

होलिका दहन पूजा विधी

होलिका दहनसाठी रोली, अक्षत, माला, धूप, गंध, पुष्प, गूळ, कच्च्या सूताचा धागा, बतासे, नारळ आणि पंच फळांची पूजा सामग्री लागते. पूजेच्या वेळी होलिकेच्या भोवती ७ ते ११ वेळा कच्च्या सूताने परिक्रमा केली जाते आणि नंतर विविध साहित्य होलिकेत अर्पण केले जाते.

होलिका दहन पौराणिक कथा

पुराणकथेनुसार, हिरण्यकशिपू नावाचा राजा भगवान विष्णूचा कट्टर शत्रू होता. त्याने आपल्या राज्यात ईश्वराची पूजा बंद करण्याचा आदेश दिला होता. मात्र, त्याचा मुलगा प्रह्लाद हा परम भगवद्भक्त होता.

राजाने प्रह्लादाला ठार मारण्यासाठी अनेक युक्त्या वापरल्या, पण तो वाचला. अखेर होलिका, जिला अग्नीपासून संरक्षणाचे वरदान होते, तिने प्रह्लादाला आपल्या मांडीवर घेऊन अग्नीत प्रवेश केला. मात्र, भगवान विष्णूच्या कृपेने प्रह्लाद वाचला आणि होलिका अग्नीत भस्मसात झाली. त्यानंतर होलिका दहन हा सण बुराईवर चांगुलपणाच्या विजयाच्या रूपात साजरा केला जातो.

होलिका दहनचा वैज्ञानिक दृष्टिकोन

होळी हा सण वसंत ऋतूमध्ये साजरा केला जातो, जेव्हा थंडी संपून उष्णता सुरू होते. या काळात, शरीरावर संसर्गजन्य जिवाणू वाढतात, त्यामुळे होलिका दहनामुळे वातावरण शुद्ध होते आणि अनेक संसर्गजन्य रोग दूर होतात. तसेच, काही भागांमध्ये होलिकेची राख शरीरावर लावण्याची प्रथा आहे, कारण यामुळे त्वचेला आणि आरोग्याला फायदेशीर घटक मिळतात.

देखील वाचा: Holika Dahan Wishes in Marathi

निष्कर्ष

होलिका दहन हा हिंदू संस्कृतीतील एक पवित्र आणि ऐतिहासिक सण आहे (Holika Dahan Story in Marathi ) , जो सत्य आणि धर्माच्या विजयाचे प्रतीक मानला जातो. हा सण आध्यात्मिक आणि वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून महत्त्वपूर्ण असून, संपूर्ण भारतात श्रद्धा आणि भक्तिभावाने साजरा केला जातो.