गुरु नानक जयंती: नोव्हेंबरमध्ये साजरा होण्यामागील कारण आणि महत्व

गुरु नानक जयंती, ज्याला गुरुपूरब असेही म्हणतात, हा शीख धर्माचे संस्थापक गुरु नानक देव जी यांच्या जन्माचा स्मरणोत्सव आहे. हा दिवस संपूर्ण जगभरातील शीख समुदायासाठी अत्यंत श्रद्धेय आणि महत्त्वाचा असतो. हा दिवस दरवर्षी नोव्हेंबरमध्ये का साजरा केला जातो, याचे धार्मिक आणि सांस्कृतिक कारणे जाणून घेऊया.

गुरु नानक जयंतीचा कालावधी

गुरु नानक देव जी यांचा जन्म कार्तिक महिन्यातील पौर्णिमेच्या दिवशी झाला, जो हिंदू पंचांगानुसार “कार्तिक पौर्णिमा” म्हणून ओळखला जातो. ग्रेगोरियन कॅलेंडरनुसार हा दिवस साधारणतः नोव्हेंबर महिन्यात येतो. चंद्र कालगणनेमुळे दरवर्षी नेमकी तारीख बदलू शकते, परंतु हा उत्सव नेहमीच ऑक्टोबरच्या शेवटी किंवा नोव्हेंबरमध्ये साजरा केला जातो.

देखील वाचा : गुरु नानक जयंतीच्या शुभेच्छा ( Guru Nanak Jayanti Wishes in Marathi )

नोव्हेंबर महिन्यात साजरी होणाऱ्या गुरु नानक जयंतीचे महत्त्व

1. आध्यात्मिक महत्त्व: पौर्णिमा अनेक भारतीय परंपरांमध्ये पवित्र मानली जाते, कारण ती पूर्णत्व आणि शुद्धतेचे प्रतीक आहे. गुरु नानक देव जी यांच्या शिकवणींमुळे या दिवशी अध्यात्मिक उर्जेचा अनुभव मिळतो, अशी श्रद्धा असते.
2. हवामानाचा अनुकूल काळ: भारतात नोव्हेंबर महिन्यात थंड वातावरण असते, ज्यामुळे बाहेरील कार्यक्रमांसाठी हा काळ सोयीस्कर ठरतो. या काळात प्रभात फेऱ्या, नगर कीर्तन आणि इतर धार्मिक कार्यक्रम सोयीने साजरे केले जातात.
3. आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील साजरीकरण: कॅनडा, यूके आणि अमेरिका यांसारख्या देशांतील शीख समाज या काळात एकत्र येतो. नोव्हेंबरमध्ये एकाच दिवशी हा सण साजरा केल्यामुळे जगभरातील शीख समुदायात एकतेची भावना टिकून राहते.

गुरु नानक देव जी यांचे जीवन आणि शिकवण

गुरु नानक देव जी यांचा जन्म १४६९ साली झाला होता. त्यांनी ईश्वराची एकता, सर्व जीवांमध्ये समता आणि प्रेमाचा संदेश दिला. त्यांचे प्रवास, शिक्षण, आणि संदेश, सर्वांना एका प्रेमाच्या धाग्यात बांधण्याचे काम करतात. त्यांच्या जीवनाचा स्मरणोत्सव म्हणजे त्यांच्या मूल्यांची पुन्हा आठवण करून देणे आणि त्या शिकवणींचे पालन करण्याचे वचन देणे.

साजरीकरणाचे रीतिरिवाज

• प्रभात फेऱ्या: सकाळी लवकर भक्तिमय गीते गायली जातात.
• अखंड पाठ: गुरु ग्रंथ साहिबाचे सलग ४८ तासांचे पठण केले जाते.
• लंगर सेवा: सर्वांना समानतेच्या भावनेने भोजन दिले जाते.
• नगर कीर्तन: गीते, संगीत, आणि मार्शल आर्ट्सच्या प्रदर्शनांसह मिरवणूक काढली जाते.
• प्रकाश आणि सजावट: घर आणि गुरुद्वारामध्ये दिव्यांनी सजावट केली जाते.

देखील वाचा : गुरु नानक जयंती प्रवचन (Guru Nanak Jayanti Speech in Marathi)

निष्कर्ष

नोव्हेंबरमध्ये साजरी होणारी गुरु नानक जयंती कार्तिक पौर्णिमेशी जोडलेली आहे, जी अध्यात्मिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण मानली जाते. नोव्हेंबरमध्ये साजरीकरणाने जगभरातील शीख समुदायाला एकत्र येण्याची संधी मिळते. या दिवसाचे महत्व केवळ सांस्कृतिक नाही तर मानवतेचे, प्रेमाचे आणि समतेचे संदेश देणारे आहे.

गुरु नानक देव जी यांच्या शिकवणींना श्रद्धांजली वाहण्यासाठी आणि त्यांचे मूल्य समजून घेण्यासाठी हा दिवस अत्यंत महत्वपूर्ण ठरतो.

4o