दिवाळी हा भारतातील सर्वात मोठ्या आणि प्रमुख सणांपैकी एक आहे. या सणाला प्रकाशाचा सण असेही म्हटले जाते, कारण दिवाळीत घराघरात दिवे लावले जातात आणि अंध:काराचा नाश केला जातो. पण दिवाळी का साजरी करतात? याचे धार्मिक, सांस्कृतिक आणि सामाजिक कारणे आहेत. या ब्लॉगमध्ये आपण जाणून घेऊया की दिवाळी का साजरी करतात आणि त्याचे महत्त्व काय आहे.

दिवाळी साजरी करण्याची कारणे

दिवाळी साजरी करण्यामागील कारणे विविध आहेत, ती मुख्यतः धार्मिक कथा, संस्कृती, आणि आनंद यावर आधारित आहेत.

1. श्रीरामांचा अयोध्येत परतण्याचा उत्सव

• दिवाळीचा सर्वात प्रसिद्ध धार्मिक कथा म्हणजे भगवान राम यांचा 14 वर्षांचा वनवास संपवून अयोध्येत परतण्याचा.
• अयोध्येतील लोकांनी राम, सीता आणि लक्ष्मण यांच्या स्वागतासाठी दिवे लावले होते.

2. महालक्ष्मी पूजन

• दिवाळीचा सण संपत्ती आणि समृद्धीच्या देवी महालक्ष्मीच्या पूजनासाठी महत्त्वाचा आहे.
• असे मानले जाते की या दिवशी महालक्ष्मी घरात प्रवेश करतात आणि कुटुंबाला सुख, समृद्धी, आणि संपत्ती मिळवून देतात.

3. नरकासुराचा वध

• या दिवशी भगवान श्रीकृष्णाने नरकासुर राक्षसाचा वध केला होता, ज्यामुळे लोक नरकातून मुक्त झाले होते.
• त्यामुळे नरक चतुर्दशी ही दिवाळीच्या एक दिवस आधी साजरी केली जाते.

4. बिझनेस आणि नवीन वर्षाची सुरुवात

• दिवाळीच्या दिवशी व्यापारी वर्ग नवे वह्या आणि खाती उघडून आपले आर्थिक वर्ष सुरू करतात.
• हे आर्थिक आणि वैयक्तिक दृष्टिकोनातून नवीन सुरुवातीचे प्रतिक आहे.

5. समाजात आनंद आणि एकता

• दिवाळी सण लोकांना एकत्र आणतो. कुटुंब, मित्र, आणि शेजारी एकत्र येतात, गोड पदार्थांची देवाण-घेवाण करतात, आणि एकमेकांच्या आनंदात सहभागी होतात.

दिवाळी साजरी करण्याचे प्रमुख घटक

दिवाळीचा सण साजरा करताना विविध पारंपारिक विधी आणि प्रथांचा समावेश होतो. हे विधी कसे केले जातात ते खालीलप्रमाणे आहे:

घटक	विवरण
पुढील साफसफाई	घराच्या स्वच्छतेला विशेष महत्त्व दिले जाते आणि या दिवशी घर सजीव केले जाते.
दिवे लावणे	सर्वत्र दिवे लावून अंधाराचा नाश केला जातो आणि आनंद पसरवला जातो.
रंगोळी काढणे	घरासमोर सुंदर रंगोळी काढून लक्ष्मीचे स्वागत केले जाते.
महालक्ष्मी पूजन	लक्ष्मी पूजन करून समृद्धीची कामना केली जाते.
फटाके फोडणे	आनंद आणि उत्साहाचा भाग म्हणून फटाके फोडले जातात.

दिवाळी का साजरी करतात याची महत्वाची कारणे

• धार्मिक परंपरा: प्रभू रामांच्या अयोध्येत परतण्याच्या आनंदात दिवाळी साजरी केली जाते.
• आर्थिक सुरुवात: व्यावसायिक लोकांसाठी दिवाळी हा नवीन आर्थिक वर्षाची सुरुवात करण्याचा सण आहे.
• सामाजिक एकत्रिकरण: कुटुंब आणि मित्र यांच्यासोबत आनंद साजरा करण्याचा सण आहे.
• समृद्धी आणि संपत्ती: देवी लक्ष्मीची कृपा मिळवण्यासाठी हा सण साजरा केला जातो.

Also Read: दिवाळी फराळ लिस्ट: सणासाठी खास चविष्ट पदार्थ

FAQs

1. दिवाळी का साजरी करतात?
दिवाळी प्रभू रामांच्या अयोध्येत परतण्याच्या, महालक्ष्मी पूजनाच्या, आणि नरकासुराच्या वधाच्या स्मृतीत साजरी केली जाते.

2. दिवाळीमध्ये कोणते विधी केले जातात?
घर साफ करणे, दिवे लावणे, रंगोळी काढणे, महालक्ष्मी पूजन, आणि फटाके फोडणे हे दिवाळीचे मुख्य विधी आहेत.

3. दिवाळीचा सण कोणत्या दिवशी साजरा होतो?
दिवाळी मुख्यत्वे कार्तिक अमावास्येला साजरी केली जाते, परंतु ती पाच दिवस चालणारा सण आहे.

निष्कर्ष

दिवाळी हा फक्त एक धार्मिक सण नाही तर तो सामाजिक एकात्मतेचा, नवीन सुरुवातीचा, आणि समृद्धीच्या कामनेचा सण आहे. दिवाळी का साजरी करतात याचे धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व लक्षात घेऊन प्रत्येकजण या सणात आपापल्या कुटुंबासह आनंद अनुभवतो.